Lekcja geografii w Planetarium
W dniu 12 maja 2010 r. 42 uczniów klas 1a, 1b, 1c uczestniczyło w lekcji geografii w Planetarium Śląskim w Chorzowie. Był to dwugodzinny seans pod 23-metrową kopułą stanowiącą ekran sztucznego nieba, wiernie naśladującym rzeczywisty firmament.
Podczas seansu „Astronomia w geografii” mieli okazję zobaczyć m.in. charakterystyczne gwiazdozbiory nieba północnego oraz na chwilę „przenieśli się” na inne szerokości geograficzne (równik, koło podbiegunowe północne), skąd obserwowali pozorną wędrówkę Słońca w dni rozpoczynające kolejne pory roku. Ponadto zapoznali się z pracą stacji meteorologicznej, sejsmologicznej i obserwatorium astronomicznego.
Planetarium Śląskie im. Mikołaja Kopernika znajdujące się na terenie Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku im. gen. Jerzego Ziętka w Chorzowie jest najstarszym i jednocześnie największym planetarium i obserwatorium astronomicznym w Polsce.
Budowę Planetarium rozpoczęto jesienią 1953 roku z okazji Roku Kopernikowskiego dla uczczenia pamięci wielkiego astronoma Mikołaja Kopernika. Zbudowano je na tzw. Górze Parkowej na wysokości 320m n.p.m. – najwyższym wzniesieniu Parku. Twórcą projektu architektonicznego był Zbigniew Solawa. Otwarcie nastąpiło 4 grudnia 1955 roku w dzień święta górniczego na Śląsku.
Pod 23-metrową kopułą stanowiącą ekran sztucznego nieba znajduje się „serce” chorzowskiego planetarium – specjalny projektor UPP23/2s (z ang. Universal Projection Planetarium) noszący również nazwę „planetarium”. Ważący ponad 2 tony projektor o wysokości 5m przy jego pionowym ustawieniu został wyprodukowany przez zakłady Carla Zeissa w Jenie (na terenie dawnej NRD). Projektor składa się z ok. 120 mniejszych projektorów przeznaczonych m.in. do wyświetlania gwiazd, planet, Słońca, Księżyca oraz Drogi Mlecznej. Projektor jest w stanie odtworzyć wygląd nieba z dowolnego miejsca na ziemi, o dowolnej porze (ściśle odwzorowując rzeczywisty firmament). Ruchome projektory Słońca, Księżyca i planet pokazują wszelkie zmiany na niebie dziennym i nocnym związane ze zjawiskami na planecie ziemi i w jej sąsiedztwie.
Wewnętrzną konstrukcję kopuły planetarium skonstruowano ze stalowych prętów i pokryto płótnem ekranowym. Konstrukcja tworzy siatkę złożoną z kilkunastu tysięcy precyzyjnie ze sobą połączonych elementów metalowych. Na horyzoncie kopuły umieszczono panoramę Śląska. Sala Planetarium jest w stanie pomieścić blisko 400 osób.
W zespole budynków planetarium, na terenie parku w Chorzowie, znajduje się także obserwatorium astronomiczne wyposażone w największą w Polsce lunetę o 30-centymetrowym obiektywie i licznych mniejszych teleskopach. Obserwatorium astronomiczne umożliwia w pogodne dni obserwację Słońca, a po zapadnięciu zmierzchu najciekawszych obiektów nocnego nieba, oglądanych nawet w 750-krotnym przybliżeniu m.in. kratery, oświetlone szczyty gór oraz łańcuchy górskie na Księżycu oraz planety, gromady gwiazd i galaktyki. Teleskopy służą także pracującym w planetarium naukowcom na śledzenie planetarium i komet.
Na dziedzińcu Planetarium Śląskiego znajduje się zegar słoneczny okazałych rozmiarów oraz stacje klimatologiczne i sejsmologiczne pełniące regularną służbę obserwacyjną.
Stacja klimatologiczna wyposażona jest w ogródek meteorologiczny wyposażony zgodnie z normami opracowanymi przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie. W ogródku tym znajduje się: klatka meteorologiczna, deszczomierz, zestaw elektronicznych czujników temperatury, wilgotności powietrza promieniowania słonecznego oraz promieniowania radioaktywnego. Stacja pełni rolę placówki o przeznaczeniu głównie dydaktycznym, lecz prowadzone są w również także standardowe pomiary.
W podziemiach Planetarium umieszczone są czułe sejsmografy. W stacji sejsmograficznej notowane są zapisy ruchów tektonicznych skorupy ziemskiej, w tym także tzw. tąpnięć kopalnianych i odległych od nas trzęsień ziemi.
